Schending van contractuele verplichtingen door het coronavirus: is een beroep op overmacht mogelijk?
De uitbraak van het coronavirus is van grote invloed op ons dagelijks leven. Ook bedrijven worden geraakt door maatregelen die door de overheid worden getroffen om verspreiding van het virus tegen te gaan. Het gevolg is dat ondernemers in sommige gevallen hun contractuele verplichtingen niet meer kunnen nakomen. Regelmatig wordt ons de vraag gesteld welke gevolgen het coronavirus heeft op de verplichtingen die uit een overeenkomst voortvloeien. In deze blog gaan wij wat dieper in op die vraag.
Nakoming
Een algemeen rechtsbeginsel is dat afspraken moeten worden nagekomen. Contract=contract. Dat is ook in ons land het uitgangspunt. Maar soms is het onmogelijk om een gesloten contract na te komen. Je wilt wel nakomen, maar je kunt niet. Dan kan er sprake zijn van overmacht. Hoe zit het precies?
Overmacht
Als er sprake is van overmacht volgens de wet heeft dat grote gevolgen. Je hoeft dan namelijk niet te doen wat je hebt afgesproken en de andere partij kan je ook niet om schadevergoeding vragen. Maar: voor een beroep op overmacht bestaan wel zware eisen. Soms kan iemand echt niet nakomen maar kan hij toch geen beroep doen op overmacht. Stel: ik koop een dure villa terwijl ik niet de middelen heb om deze villa te financieren. Dan kan ik de koopovereenkomst absoluut niet nakomen, maar toch kan ik me niet op overmacht te beroepen. De wet vindt namelijk dat het aan mij toerekenbaar is dat ik niet nakom. Ik wist immers toen ik de villa kocht dat ik hem niet zou kunnen betalen. Dus: als je niet na kunt komen maar je kon dat van tevoren weten mag je geen beroep doen op overmacht. De wettelijke eis gaat nog verder: ook onverwachte tegenslagen horen bij het leven. Sommige tegenslagen zijn niet vermijdbaar, maar vallen wel binnen je risicosfeer. In de praktijk is het daarom zo dat een beroep op overmacht moeilijk slaagt.
Toch staat het vast, dat de coronamaatregelen zeer uitzonderlijk zijn en zeer verstrekkend. En dat je de kans daarop toch maar moeilijk kon voorzien. Op dit moment is er voor zover ons bekend nog geen rechtspraak over overmacht in verband met de coronacrisis.
Algemene voorwaarden
Als bedrijf kunt u zich wapenen tegen de gevolgen van gebeurtenissen zoals de coronacrisis. Ook daarom zijn algemene voorwaarden vaak erg nuttig. Heeft u in uw contract of algemene voorwaarden iets afgesproken over overmachtsituaties? Zo ja, dan hangt het ervan af wat in de overeenkomst of algemene voorwaarden is beschreven. Zo niet, dan wordt aan de hand van de wet bepaald of u een beroep op overmacht kunt doen.
In de meeste contracten of algemene voorwaarden is wel een bepaling opgenomen waarin een overmachtsituatie – ook wel force majeure-clausule genoemd – nader is omschreven. De vraag is echter of deze bepaling voldoende bescherming biedt. Een algemeen geformuleerde overmachtsbepaling, zoals bijvoorbeeld: ‘’alle van buitenkomende oorzaken waar de onderneming geen invloed op heeft’’, zal minder snel uitkomst bieden dan overmachtsbepalingen die aangeven in welke concrete omstandigheden sprake is van overmacht. Om met betrekking tot het coronavirus een beroep te kunnen doen op overmacht is het belangrijk dat bijvoorbeeld ziektes, overheidsmaatregelen of pandemieën in de overmachtsclausule zijn opgenomen. Het is dus afhankelijk van de tekst van de bepaling of er sprake is van overmacht.
Tot slot
Kortom: de vraag of schending van contractuele verplichtingen als gevolg van het coronavirus een beroep op overmacht mogelijk maakt is niet eenduidig te beantwoorden. Het uitgangspunt in de rechtspraak is dat er niet zo snel sprake zal zijn van overmacht.
Heeft u vragen over uw contracten, komt uw contractpartner de overeenkomst met u niet na als gevolg van het coronavirus of kunt u zelf een contract niet nakomen? Neem dan gerust contact op met een van onze specialisten.